Program Rządowy „Miejsca pamięci i trwałe upamiętnienie kraju” dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury – państwowego funduszu celowego.
Całkowita wartość inwestycji: 151.685,46 zł
Kwota dofinansowana ze środków Funduszu Promocji Kultury: 70 400,00 zł
Harmonogram realizacji projektu:
Data rozpoczęcia realizacji projektu: styczeń 2022
Data zakończenia realizacji projektu: grudzień 2022
Inwestycja objęta dofinansowanie ze środków programu: Program Rządowy „Miejsca pamięci i trwałe upamiętnienie kraju” dofinansowany ze środków finansowych Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury dla zadania pn: Renowacja pomnika ku czci pomordowanych bohaterów w Lesie Grabińskim w miejscowości Iwonicz.
Opis:
Zadanie polega na renowacji pomnika ku czci pomordowanych bohaterów w Lesie Grabińskim w miejscowości Iwonicz zlokalizowanego działce nr 4751/2, w gminie Iwonicz-Zdrój. W Lesie Grabińskim w Iwoniczu, 24 lipca 1944 r. pododdział ukraińskiego batalionu SS-Galizien pod niemieckim dowództwem barona Engelsteina i jego zastępcy, ukraińskiego majora, lek. wet. Władimira Najdy, dokonał egzekucji strzałem w tył głowy na 72 aresztowanych przywiezionych z więzienia w Jaśle. Byli to w większości członkowie Armii Krajowej i Batalionów Chłopskich. Pomnik powstał dzięki inicjatywie Anieli Aleksiewicz, Zofii Penar i Władysława Kandefera, którzy założyli Komitet Budowy Pomnika i dzieło doprowadzili do końca. Poświęcenia dokonano w dniu 27 lipca 1947 r. W roku 1971 staraniem Komitetu Odbudowy, któremu przewodniczył S. Biskup pomnik został wyremontowany. Od tamtego czasu pomnik nie był remontowany.
Celem zadania jest popularyzowanie i upowszechnianie wiedzy o miejscu pamięci oraz jego znaczeniu dla historii, dziedzictwa i tożsamości narodowej naszej małej ojczyzny poprzez remont pomnika ku czci pomordowanych bohaterów w Lesie Grabińskim w miejscowości Iwonicz. Odnowienie miejsca pamięci przyczyni się do utrzymania pamięci o ofiarach.
Zakres prac:
– demontaż zdegradowanych, betonowych ścian zewnętrznych wydzielających przestrzeń/ plac wokół pomnika i odtworzenie nowych o tych samych wymiarach.
– całkowite skucie istniejącej płyty żelbetowej stanowiącej powierzchnię placu wokół pomnika i wykonanie nowych warstw podbudowy oraz wykończenie powierzchni placu betonowymi płytami, z ukształtowaniem odpowiednich spadków.
– wykonanie drenażu wewnętrznej przestrzeni placu pomnika.
– demontaż istniejących pachołków stalowych wraz z łańcuchami i poddanie tych elementów gruntownemu remontowi (piaskowanie, cynkowanie, malowanie) i ich ponowny montaż.
– wyczyszczenie samego głównego elementu pomnika wykonanego z piaskowca, zaimpregnowanie go specjalistycznymi środkami grzybobójczymi oraz środkami do impregnacji tego materiału.
– ukształtowanie nowego terenu przed pomnikiem w formie tarasowej i wykonanie murków, zabezpieczeń z gabionów wypełnionych kamieniami. Murki będą stanowiły również po wykończeniu wygodne siedziska dla odwiedzających ukształtowane w formie amfiteatralnej i jednocześnie stanowić będą łagodne zejście łączące istniejący szlak leśny z główną przestrzenią pomnika.
– połączenie poszczególnych poziomów stanowiących zejście i miejsca siedzące dla odwiedzających schodami terenowymi w postaci prefabrykowanych bloków betonowych.
– montaż nowego masztu na flagę.
– wykonanie tablicy informacyjnej z blachy, na której zaprezentowana będzie historia tragicznych wydarzeń, których pamiątkę stanowi remontowany pomnik.
Opis Szczegółowy:
W Lesie Grabińskim w Iwoniczu, 24 lipca 1944 r. pododdział ukraińskiego batalionu SS-Galizien pod niemieckim dowództwem barona Engelsteina i jego zastępcy, ukraińskiego majora, lek. wet. Władimira Najdy, dokonał egzekucji strzałem w tył głowy na 72 aresztowanych przywiezionych z więzienia w Jaśle. Byli to w większości członkowie Armii Krajowej i Batalionów Chłopskich w tym: 38 z Lubatowej, 3 z Iwonicza, 5 z gminy Biecz, 3 z Brzostka, 2 z Korczyny, 2 z Krościenka Niżnego, 1 z Sanoka, 1 z Krosna i 17 osób nierozpoznanych.
Uroczystości żałobne odbyły się w miejscu mordu w dniu 9 kwietnia 1945 r., po czym kondukt pogrzebowy podzielił się na dwie części. Mieszkańcy Lubatowej uformowali orszak z 38 trumien i poprowadzili do uroczystego pochówku we wspólnej mogile przy kościele parafialnym w Lubatowej. Druga część konduktu to 3 trumny z Iwonicza, 20 osób wówczas nierozpoznanych i 11 rozpoznanych z różnych miejscowości, udała się na cmentarz w Iwoniczu. 20 nierozpoznanych i 4 rozpoznanych zostało pochowanych we wspólnej mogile na nowym cmentarzu w Iwoniczu. Pozostali zostali zabrani przez rodziny i pochowani na rodzinnych cmentarzach.
Ekshumacji dokonała w dniach od 5 do 9 kwietnia 1945 Komisja Ekshumacyjna pod przewodnictwem St. Szajny przewodniczącego GRN oraz lekarzy Józefa Kaniaka i majora Józefa Aleksiewicza.
Pomnik ku czci pomordowanych bohaterów w Lesie Grabińskim powstał dzięki inicjatywie Anieli Aleksiewicz, Zofii Penar i Władysława Kandefera, którzy założyli Komitet Budowy Pomnika i dzieło doprowadzili do końca. Poświęcenia dokonano w dniu 27 lipca 1947 r.W roku 1971 staraniem Komitetu Odbudowy, któremu przewodniczył S. Biskup pomnik został wyremontowany.
Kontynuacji dzieła swoich znamienitych poprzedników podjęło się Iwonickie Stowarzyszenie „Ocalić od zapomnienia”, które w roku 2015 z pomocą wielu osób i instytucji wybudowało altanę i umieściło w niej tablice z opisem historii tego miejsca oraz usprawniło zejście do pomnika, a w 2022 r. Gmina Iwonicz-Zdrój wykonała prace rewitalizacyjne cokołu pomnika i terenu wokół niego, dofinansowane z Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego dzięki czemu otoczenie zyskało na estetyce i funkcjonalności.
Stan pomnika z przed remontu:
Prace remontowe przy pomniku:
Odnowiony pomnik ku czci pomordowanych bohaterów w Lesie Grabińskim
