Iwonicz-Zdrój

Iwonicz-Zdrój, to jeden z najpiękniejszych, najbardziej malowniczych zakątków województwa podkarpackiego. Położony na skraju Beskidu Niskiego odznacza się wyjątkowymi walorami krajobrazowymi, przyrodniczymi i klimatycznymi. Rozległe masywy leśne, będące pozostałością dawnej puszczy karpackiej, nie tylko wzbogacają pejzaż Iwonicza i południowych rejonów gminy, ale przede wszystkim decydują o istnieniu specyficznego mikroklimatu posiadającego leczniczy, uzdrowiskowy charakter.

W poszczególnych miejscowościach gminy zachowały się ciekawe obiekty zabytkowe. W Iwoniczu drewniany kościół (konsekrowany w 1464 roku), pałac Załuskich (II połowa XIX w.), w Lubatowej godny obejrzenia jest neogotycki kościół parafialny (1912-1921), a w samym Iwoniczu-Zdroju zabytkowy charakter ma kompleks obiektów zdrojowych.

Bogactwem naturalnym Iwonicza-Zdroju są obfite źródła wód mineralnych. Są to wody kwasowęglowe: chlorkowo-wodorowęglanowo-sodowe, fluorkowe, bromkowe, jodkowe, borowe. One to oraz klimatyczne walory Iwonicza-Zdroju (duża zawartość w powietrzu jodu, bromu i ozonu, brak zanieczyszczeń atmosfery) przesądziły o powstaniu uzdrowiska, jednego z najstarszych w Polsce. Opisywane już w 1578 roku, w XVII stuleciu znane było w całej Europie. Jego rozkwit nastąpił w połowie XIX wieku i mimo zniszczeń wojennych trwa do tej pory.

Profil leczniczy uzdrowiska jest bardzo szeroki i obejmuje m.in. neurologię, gastrologię, laryngologię, narządów ruchu, dróg oddechowych, skóry.

Kuracjusze mają do dyspozycji liczne sanatoria, ośrodki wczasowe, pensjonaty, szpital uzdrowiskowy, pijalnię wód mineralnych, nowoczesny zakład przyrodoleczniczy, bazę rekreacyjną i sportową, kino oraz obiekty gastronomiczne.

Iwonicz-Zdrój – „perła podkarpackich uzdrowisk” przyciąga także inwestorów obiektów wypoczynkowych i turystycznych. Tereny pod tego rodzaju budownictwo znajdują się na obrzeżach miasta i w wioskach gminy. Władze samorządowe wspierają wszelkie inicjatywy, służące rozwojowi gminy i ułatwiające podejmowanie inwestycji.

Gmina Iwonicz-Zdrój – jedna z najbardziej gospodarnych w województwie jest szeroko otwarta dla gości z kraju i zagranicy, zaś Iwonicz-Zdrój, to prawdziwa wizytówka Podkarpacia.

Historia Iwonicza, miejscowości położonej w dolinie potoku Iwonka, sięga XIV wieku. Lokacja wsi na prawie niemieckim nastąpiła w XV wieku. Znaczną część mieszkańców stanowili osadnicy niemieccy. Pierwszymi znanymi właścicielami Iwonicza byli przedstawiciele rodu Iwanickich. W 1464 roku zbudowano modrzewiowy kościół parafialny.

W okresie reformacji, ówcześni właściciele Iwonicza, rodzina Sienieńskich, która była związana z protestantami, wybudowali zbór ariański, na którym umieszczono piękny zegar słoneczny.

W XVII i XVIII stuleciu bardzo często zmieniali się właściciele. Iwonicz w XVII wieku dotknęły różnego rodzaju nieszczęścia; powodzie, pożary, „morowe powietrze”, łupili miejscowość Tatarzy, Szwedzi, Siedmiogrodzianie. Mimo tych kataklizmów wieś powoli się rozwijała. W 1799 roku Iwonicz wszedł w posiadanie rodu Załuskich, do których należał aż do 1945 roku. Załusccy przyczynili się w znacznym stopni do rozwoju Iwonicza, byli także założycielami uzdrowiska. W drugiej połowie XIX wieku wzniesiono eklektyczny dwór, będący siedzibą rodową.

Pod koniec XIX wieku rozpoczęto w okolicach wsi eksploatację złóż ropy naftowej, przyczyniło się to w znacznym stopniu do rozwoju miejscowości. Na przełomie XIX i XX wieku, ówczesny proboszcz ks. Podgórski, założył zakłady dla nieuleczalnie chorych, prowadzone przez siostry i braci zakonnych. Okres dwudziestolecia międzywojennego przyniósł dalszy rozwój Iwonicza, związany z działalnością uzdrowiska i zwiększonym wydobyciem ropy naftowej. II wojna światowa spowodowała wiele ofiar wśród mieszkańców oraz spowodowała duże zniszczeń. Bardzo aktywnie na tym terenie działały oddziały Armii Krajowej.

W wyniku zmian ustrojowych, jakie dokonały się po 1945 roku, majątek Załuskich został przejęty przez państwo, doprowadziło to w efekcie do częściowej dewastacji pałacu i parku. W 1955 roku dokonano administracyjnego podziału miejscowości na Iwonicz i Iwonicz Zdrój. Współcześnie następuje dynamiczny rozwój miejscowości, zwiększa się liczba mieszkańców, powstają ośrodki oświatowe i przedsiębiorstwa produkcyjne.

Iwonicz Zdrój należy do najstarszych polskich uzdrowisk. Pierwsze wzmianki o leczniczych właściwościach tutejszych Źródeł pochodzą z wydanych w 1578 roku „Cieplic” Wojciecha Oczki, lekarza nadwornego Stefana Batorego. W XVII wieku „cudowne” właściwości wód iwonickich były znane w całym kraju. Interesowali się nimi wybitni lekarze leczący koronowane głowy. Osiemnasty wiek nie sprzyjał rozwojowi uzdrowiska i dlatego nastąpił upadek lecznictwa w Iwoniczu.
Ponowny rozwój lecznictwa uzdrowiskowego nastąpił dopiero w wieku XIX, gdy ówcześni właściciele Iwonicza, Karol Załuski, a następnie Amelia Załuska, przystąpili do budowy pierwszych obiektów zakładu kąpielowego. W początkowym okresie prowadzono działalność uzdrowiskową tylko w sezonie letnim, a pierwszym stałym lekarzem był brat znanego poety Wincentego Pola, dr Józef Pol. Znaczny napływ gości, który nastąpił w połowie XIX wieku, spowodował rozbudowę tak zakładu kąpielowego, jak i innych budynków służących wygodzie kuracjuszy.

Do wybuchu I wojny światowej Iwonicz Zdrój przeżywał okres szybkiego rozwoju; zwiększała się liczba gości, powstawały nowe obiekty uzdrowiskowe, rozpoczęto butelkowanie i sprzedaż iwonickich wód mineralnych. Okres I wojny światowej uniemożliwił prowadzenie działalności leczniczej, ale nie spowodował większych strat w infrastrukturze zdrojowej.

W okresie międzywojennym nastąpił dalszy rozwój Iwonicza Zdroju, obok rodziny Załuskich zaczęli inwestować w zakłady lecznicze także inni przedsiębiorcy. Największą inwestycją okresu międzywojennego była budowa szpitala uzdrowiskowego „Excelsior”, który był własnością Związku Kas Chorych.

Okres II wojny światowej to najbardziej dramatyczny okres w historii Iwonicza Zdroju. Zakłady uzdrowiskowe zostały przeznaczone tylko dla Niemców. W uzdrowisku i najbliższych okolicach bardzo aktywnie działała Armia Krajowa, która w sierpniu 1944 roku opanowała miejscowość w ramach akcji „Burza”. Czasy okupacji niemieckiej spowodowały duże straty wśród ludności, wielu iwoniczan zginęło w walce lub zostało pomordowanych. Działania wojenne przyniosły także znaczne straty materialne – zniszczeniu uległy liczne budynki uzdrowiskowe.
Po 1945 roku nastąpiła nacjonalizacja Zakładu Kąpielowego, który stał się własnością państwa. W 1955 roku wyodrębniono Iwonicz Zdrój ze wsi Iwonicz, a w 1973 miejscowość otrzymała prawa miejskie. Okres powojenny to dynamiczny rozwój całego uzdrowiska, powstały liczne sanatoria, zwiększono w znacznym stopniu ofertę leczniczą, rozbudowano infrastrukturę sportowo-rekreacyjną (basen, skocznie narciarski, korty, ścieżki spacerowe itp.).

 Pobierz plan w pdf i wydrukuj