W celu rzetelnego poinformowania mieszkańców Gminy Iwonicz-Zdrój o powodach znacznego wzrostu opłat za gospodarowanie odpadami komunalnymi przedstawiamy pełną informację na ten temat.
Po wielu miesiącach prac legislacyjnych w dniu 6 września 2019 r. weszła w życie obszerna zmiana ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach, czyli aktu prawnego regulującego m. in. główne zasady gospodarowania odpadami komunalnymi w gminie. Zmiana ta pociągnęła za sobą konieczność dostosowania gminnego prawa miejscowego do wymogów prawa powszechnego w tym zakresie. Po opracowaniu przez Burmistrza Gminy stosownych projektów uchwał, Rada Gminy Iwonicz-Zdrój uchwaliła w dniu 28.11.2019r. pakiet „uchwał odpadowych” regulujących zasady gospodarowania odpadami komunalnymi przez mieszkańców gminy do wglądu w http://www.bip.iwonicz-zdroj.pl/biuletyn/uchwaly/
W związku obowiązującymi regulacjami prawnymi i ukształtowanymi w praktyce zasadami, którymi od jakiegoś czasu rządzi się w naszym kraju rynek gospodarowania odpadami, gminy muszą coraz częściej mierzyć się z koniecznością podnoszenia stawki naliczanej mieszkańcom za gospodarowanie odpadami komunalnymi. Informacje o systematycznym wzroście tych opłat pojawiają się licznie w środkach masowego przekazu, a samorządy nie maja możliwości prawnych do ingerowania w ten zmonopolizowany, specyficzny rynek.
Zgodnie z art. 6r ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach opłata za gospodarowanie odpadami komunalnymi stanowi dochód gminy, a z pobranych opłat gmina pokrywa koszty funkcjonowania systemu gospodarowania odpadami komunalnymi, na które składają się: koszty odbierania, transportu, odzysku i unieszkodliwiania odpadów komunalnych, tworzenie i utrzymywanie punktów selektywnego zbierania odpadów komunalnych (PSZOK), obsługi administracyjnej systemu a także edukacji ekologicznej w zakresie prawidłowego postępowania z odpadami komunalnymi. Nasza Gmina też, wspólnie z innymi gminami, zobowiązana jest do utrzymywania instalacji przetwarzania odpadów komunalnych, do której trafiają odpady z jej terenu. Z pobranych opłat gmina może pokryć też koszty wyposażenia nieruchomości w pojemniki lub worki do zbierania odpadów co też jest czynione.
Zgodnie z zapisem ustawy, system gospodarowania odpadami komunalnymi powinien być systemem samofinansującym się tzn. opłaty uiszczane przez mieszkańców nie mogą być przez gminę wydatkowane na inne cele nie związane z gospodarką odpadową, muszą jednak, co należy jeszcze raz podkreślić, wystarczać na wszystkie wydatki tylko z tym związane.
Przystępując do sporządzenia projektu uchwały w zakresie wysokości stawek dokonano szczegółowej analizy wydatków i dochodów, biorąc pod uwagę funkcjonowanie systemu gospodarki odpadami w latach ubiegłych, ilości odbieranych poszczególnych frakcji odpadów, liczby mieszkańców wpłacających opłatę na podstawie złożonych deklaracji, a przede wszystkim ceny za poszczególne frakcje odpadów komunalnych złożone przez przedsiębiorcę w ofercie przetargowej na realizacje zadania pn. „Odbiór i transport odpadów komunalnych oraz zagospodarowanie odpadów innych niż zmieszane odpady komunalne i odpady ulegające biodegradacji z terenu Gminy Iwonicz-Zdrój powstałych na nieruchomościach zamieszkałych”, oraz kwoty dotacji przekazywanej Gminie Krosno na podstawie porozumienia dotyczącego współfinansowania instalacji do przetwarzania odpadów trafiających z gminy do wspomnianej instalacji za ich zagospodarowanie.
Na podstawie przeprowadzonej kalkulacji, Burmistrz Gminy przedłożył projekt uchwały w sprawie wyboru metody ustalenia opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi oraz ustalenia wysokości stawki tej opłaty, określając wysokość stawki na 25,00 zł. Stawka taka, na mocy uchwały Rady Gminy Iwonicz-Zdrój, obowiązywać będzie od dnia 01 stycznia 2020r.
Zaproponowana wysokość stawki opłaty gwarantuje, na chwilę obecną, zrównoważenie wydatków i dochodów oraz pozwala na finansowanie zadań gminnych związanych z systemem gospodarki odpadami komunalnymi nałożonych przez obowiązujące przepisy prawa.
Należy jednak wspomnieć, że w chwili obecnej Gmina Iwonicz-Zdrój nie może dopłacać do gospodarki śmieciowej z innych źródeł jak to było możliwe we wcześniejszych latach. W przypadku zaniżenia stawki za opłatę oraz współfinansowania przez nasz samorząd opłaty z innych źródeł taka uchwała budżetowa nie zostanie zaakceptowana przez Regionalna Izbę Obrachunkową, która rozpatruje kwestię naruszenia zasady samofinansowania się gospodarki odpadami komunalnymi w gminie.
Zgodnie z zapisami ustawy nie ma już możliwości różnicowania stawek w zależności od deklarowania segregacji odpadów lub gromadzenia odpadów w sposób nieselektywny. Wszyscy mieszkańcy są zobligowani do segregacji odpadów. Gmina ma natomiast obowiązek wprowadzenia stawki opłaty podwyższonej uiszczanej w przypadku, gdy w wyniku postępowania administracyjnego zakończonego wydaniem przez Burmistrza decyzji administracyjnej stwierdzony zostanie fakt naruszenia przez mieszkańca zasad segregacji odpadów. Stawka opłaty podwyższonej została uchwalona jako trzykrotność stawki podstawowej, czyli 75,00 zł.
Szczegółowa informacja o wysokości stawki za gospodarowanie odpadami jest doręczana w formie pisemnej każdemu właścicielowi nieruchomości zamieszkałej.
Obserwując rynek gospodarki odpadami można, bez wchodzenia w szczegóły, których nie dotyczy ta informacja, wskazać kilka głównych przyczyn wpływających na tak gwałtowny wzrost cen w ostatnim czasie.
Powody wzrostu cen za gospodarowanie odpadami:
1) znaczny wzrost opłat za korzystanie ze środowiska, tzw. „opłaty marszałkowskiej”. Jest to opłata, którą przedsiębiorcy ponoszą za umieszczenie odpadów na składowisku. Regulowana jest ona rozporządzeniem Rady Ministrów w sprawie opłat za korzystanie ze środowiska. Wolą ustawodawcy w ostatnich latach opłata za składowanie odpadów wzrosła kilkukrotnie (w 2014r. jednostkowa stawka opłaty dla pozostałości z sortowania wynosiła 73,60 zł za 1 tonę – obecnie opłata ta wynosi 170 zł, a w roku 2020 będzie to aż 270 zł).
2) brak konkurencji, zarówno jeśli chodzi o miejsce zagospodarowania odpadów jak i w zakresie realizacji usług w zakresie odbioru i transportu odpadów. W ostatnich latach w ogłaszanym przez Gminę Iwonicz-Zdrój przetargu na realizacje zadań związanych z odpadami składana jest tylko jedna oferta.
3) dodatkowe obowiązki nałożone na przedsiębiorców. Nowelizacja ustawy o odpadach uchwalona we wrześniu 2018 roku nakłada na podmioty wytwarzające, zbierające oraz przetwarzające odpady szereg obowiązków, takich jak konieczność zaktualizowania posiadanych pozwoleń z zakresu gospodarki odpadami, ustanowienia zabezpieczenia roszczeń, opracowania operatu przeciwpożarowego czy wdrożenia monitoringu wizyjnego. Dostosowanie się do nowych przepisów wymaga od przedsiębiorców gospodarujących i przetwarzających odpady poniesienia znaczących kosztów (już samo wprowadzenie monitoringu wizyjnego na jednej instalacji może kosztować od kilku dziesięciu do kilkuset tysięcy złotych), co w konsekwencji wpływa również na koszty odbioru odpadów, które muszą ponosić mieszkańcy. Ponadto na mocy rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 7 lutego 2019 r. w sprawie wysokości stawek zabezpieczenia roszczeń od lutego 2019 roku, magazynowanie i składowanie odpadów wiąże się z koniecznością ponoszenia kosztów z tytułu powszechnych, obowiązkowych zabezpieczeń roszczeń. Konieczność ustanowienia zabezpieczenia finansowego (w postaci depozytu, gwarancji bankowej lub ubezpieczeniowej albo polisy ubezpieczeniowej) znacząco podnosi koszty funkcjonowania systemu, a jego skutki w ponoszą mieszkańcy. Na rynku brak dotąd oferty ubezpieczeniowej — brak instrumentów prawnych gwarantujących, że stawki ubezpieczenia z tytułu zabezpieczenia roszczeń będą na konkurencyjnym poziomie.
4) problemem w zakresie zagospodarowanie tzw. RDF czyli frakcji kalorycznej odpadów o dużej wartości opałowej, nie podlegającej składowaniu, który obecnie praktycznie ograniczony jest do termicznego przetwarzania przez cementownie. Przy czym nie ma żadnych zewnętrznych narzędzi wpływu na koszty i warunki przyjęcia RDF przez te instalacje, mechanizmów prawnych i ekonomicznych, które umożliwią wykorzystywanie RDF np. w lokalnym ciepłownictwie, dzięki powstawaniu instalacji do produkcji paliwa z jego przetworzenia. Brak odpowiednich mocy przetwórczych w zakresie termicznego unieszkodliwiania frakcji palnej – napędził dynamiczny wzrost cen, dyktowany przez istniejące instalacje posiadające technologiczne możliwości ich przerobu.
5) wzrost płac pracowników zajmujących się transportem i segregacją odpadów. Niewątpliwie znaczenie ma tu ustawowy wzrost płacy minimalnej, a także trudna specyfika pracy z odpadami powodująca brak chętnych do pracy w tym sektorze.
6) wzrost ilości odbieranych śmieci. Obserwujemy w Gminie Iwonicz-Zdrój systematyczny kilkuprocentowy wzrost w skali każdego roku przykładem niech będą odpady wielkogabarytowe, gdzie wzrost jest kolosalny: przykład w latach 2017 – 2018 r. – 70 Mg; 2019 r. – szacowano na 150 Mg, było ok. 200 Mg; na 2020 r. szacowana ilość to 190 Mg.
7) wymóg dalszych inwestycji na składowisku odpadów ze względu na podwyższone normy środowiskowe. Z uwagi na fakt, że w ciągu najbliższych lat do recyklingu i ponownego użycia będzie musiało trafiać aż 50% odpadów, konieczne jest dostosowanie instalacji do tych wymogów. Gminy są również ustawowo zobowiązane do ograniczenia masy odpadów komunalnych ulegających biodegradacji przekazywanych do składowania, w przyszłym roku będzie to nie więcej niż 35% całkowitej masy tych odpadów. W trakcie realizacji jest zadanie pn. „Modernizacja i rozbudowa części biologicznej instalacji mechaniczno-biologicznego przetwarzania odpadów komunalnych w Zakładzie Unieszkodliwiania Odpadów w Krośnie”.
8) zbyt mała liczba firm, które jako recyklerzy odbierają odpady segregowane.
W ostatnim czasie zmienił się bardzo rynek recyklingu. Zakaz importu wielu frakcji odpadów, w tym m.in. tworzyw sztucznych i papieru, wprowadzony w 2017 r. przez władze Chin, przyczynił się do zawirowania na europejskim rynku gospodarki odpadami. Problem związany jest z dotychczasowym globalnym obrotem odpadami, które były wysyłane z USA, Unii Europejskiej i Japonii do Chin, by powrócić w postaci przetworzonych produktów. W Chinach bowiem jeszcze do niedawna nie przestrzegano przy przetwarzaniu odpadów norm środowiskowych, zatem tanim kosztem można było poddać je recyklingowi. Atutem chińskich recyklerów były niskie koszty pracy, brak restrykcji środowiskowych oraz niskie standardy technologiczne. W tej chwili brak chętnych do odbioru odpadów segregowanych i w ofercie przetargowej cena jednej tony tego rodzaju odpadu jest wyższa od tony odpadów zmieszanych.
Należy podkreślić, że gminy nie mają możliwości współfinansowania gospodarki śmieciowej z innych źródeł niż z opłaty od mieszkańców, przeznaczonej na ten cel. Gmina też ze środków przeznaczonych na gospodarkę śmieciową nie może finansować m.in. inwestycji drogowych, oświetleniowych czy też zatrudnienia nie związanego z gospodarką śmieciową.
Nie należy też porównywać cen odpadów w innych miejscowościach m.in. dlatego, że:
– każda gmina ma inną ilość mieszkańców,
– ukształtowanie terenu jest różne,
– gminy mają różną częstotliwość wywozu odpadów (znacznie zróżnicowaną),
– gminy mają różną ilość poszczególnych frakcji odpadów (różnica nawet o kilkaset ton),
– nie wszystkie gminy prowadzą powszechny odbiór m.in. odpadów wielkogabarytowych, budowlanych czy popiołów, a za ich odbiór w PSZOK należy płacić dodatkowe niemałe pieniądze,
– brak darmowych worków w innych gminach.
Powyższe elementy to tylko niektóre składowe, które wpływają na cenę za odpady komunalne w naszej gminie.
Prosimy również, aby przestrzegać terminów wywozu odpadów i nie wystawiać ich w dni inne niż w harmonogramie, takie postępowanie niektórych mieszkańców również generuje dodatkowe koszty. Pamiętajmy Gmina Iwonicz-Zdrój to uzdrowisko.
